Narodziny ekopsychologii

 

Nurt ekopsychologii powstawał w latach 60 i 70 XX wieku i był reakcją na okres szczególnych zmian kulturowych i społecznych. Wtedy to po raz pierwszy pojawiła się również wyraźnie kwestia ekologiczna. Publikacja książki pt. Silent spring Rachel Carson w 1962 r. zwróciła uwagę społeczeństwa na problem DDT – szkodliwego środka owadobójczego będącego przyczyną masowego wymierania ptaków. Przyczyniła się zarazem do zakazu stosowania tego pestycydu i do powstania globalnego ruchu ekologicznego. Opinia publiczna zyskiwała coraz większą wiedzę na temat kryzysu ekologicznego – wspomnianej już szkodliwości DDT, zatrucia gleb, wód i powietrza, pojawiały się też informacje z zmianach klimatycznych.

 

Podstawowym postulatem ekopsychologii jest konieczność nawiązania dialogu między psychologią a ekologią

 

 

Twórcy ekopsychologii: Theodore Roszak, James Hillman czy Joanna Macy podkreślali, że współczesna psychologia opiera się na filozoficznych założeniach wychodzących z antropocentrycznego punktu widzenia.  Psychologia potrzebowała nowej wizji, która w myśleniu o człowieku uwzględniałaby jego relacje z biosferą, zakładała podmiotowe traktowanie istot nie będących ludźmi oraz moralny aspekt odpowiedzialności człowieka za jego zachowania wobec Ziemi. Mówiąc krótko – psychologia potrzebowała takich fundamentów, które widziałyby człowieka w jego pełni, we wszystkich związkach z różnymi istotami. Miejsce psychologii wąskiego ja zająć miała psychologia ekologicznej jaźni. Odpowiedzią na te potrzeby jest właśnie ekopsychologia. Obecnie ekopsychologia ma praktyczne zastosowania w przywracaniu zdrowia psychicznego poprzez odnawianie i umacnianie relacji ze światem natury i przez badanie emocjonalnej więzi człowieka z Ziemią oraz zastosowanie teoretycznych wglądów dotyczących relacji człowiek-przyroda między innymi do psychoterapii.

 

Czym NIE jest ekopsychologia:

 

Wokół samego terminu „ekopsychologia” pojawia się często sporo niejasności, warto zatem uściślić jego znaczenie. Ekopsychologia nie jest:

Psychologią środowiskową. Termin ten odnosi się do dziedziny badań naukowych dotyczących relacji człowieka ze środowiskiem fizycznym i bada oddziaływanie człowieka na środowisko i odwrotnie, skupiając się w dużej mierze na środowisku miejskim. W odróżnieniu od psychologii środowiskowej ekopsychologia silnie powiązana jest ze swym praktycznym wymiarem – psychoterapią i innymi formami pomocy psychologicznej oraz z filozofią.

Edukacją przyrodniczą czy ekologiczną. Choć część form edukacji przyrodniczej i ekologiczne ma z ekopsychologią wspólny rdzeń w postaci działań zmierzających do przywracania więzi człowieka z przyrodą, ekopsychologia oferuje przede wszystkim wsparcie o charakterze rozwojowym bądź psychologicznym, nie edukacyjnym.

Głęboką ekologią. Ze względu na tak rozumianą praktyczną orientację ekopsychologia odróżnia się też od głębokiej ekologii, mimo bardzo wyraźnej bliskości większości idei, będących fundamentem obu dziedzin. Relację między ekopsychologią a głęboką ekologią można przedstawić tak, iż głęboka ekologia stanowi filozoficzne zaplecze bardziej praktycznie zorientowanej ekopsychologii, której głównym obszarem zainteresowania są psychologiczne aspekty relacji człowieka z biosferą.

Aktywizmem ekologicznym. Łączy się z nim jednak, ponieważ jedynie uświadomienie sobie i wyrażanie uczuć związanych utratą ginących miejsc czy gatunków i przeżycie w związku z tym żałoby umożliwia skuteczne działania na rzecz zmian. Ekopsychologia dostarcza też osobom prowadzącym kampanie społeczne i edukacyjne cennej wiedzy o mechanizmach psychologicznych, które pojawiają się w odbiorcach spotykających się z przekazem o ekologicznym kryzysie.

Filozoficzne inspiracje – głęboka ekologia

 

Ekopsychologia inspiruje się filozofią głębokiej ekologii i innymi nurtami filozoficznymi (jak taoizm, buddyzm czy filozofia antyczna), czerpie też z psychologii głębi, z myśli Carla Gustava Junga czy Ericha Fromma.

Dlaczego ekopsychologia?

 

Ekopsychologia jest odpowiedzią na szereg współczesnych problemów:

• Zdrowie psychiczne i wewnętrzna harmonia człowieka wymaga uwzględnienia naszych relacji z Naturą;
• Moralna odpowiedzialność człowieka za losy planety jest kwestią złożoną, wymagającą uwzględnienia również aspektów psychologicznych;
• Edukacja ekologiczna i przyrodnicza nie może być rzeczywiście skuteczna bez wzięcia pod uwagę naszej emocjonalnej więzi z przyrodą i aspektu psychologicznego;
• Odkrywanie i umacnianie więzi z przyrodą jest właściwą odpowiedzią na cywilizacyjny kryzys opisywany jako zespół deficytu natury;

 

 

Na łamach naszego portalu zamierzamy przedstawiać teksty przybliżające czytelnikowi problematykę ekopsychologii: artykuły naukowe, opracowania, przedruki tekstów publikowanych za granicą, felietony, eseje, relacje z warsztatów ekopsychologiczny i wiele innych.